The story behind ‘Whisky à la Belge’

Langs het pad van eigenzinnige volharding

DE FILOSOFIE & HET VERHAAL ACHTER WHISKY À LA BELGE

Soms wordt een sterk verhaal geboren vanuit vele vragen. In ‘Whisky à la Belge’ leidden de vragen tot het verhaal. Hoe vind je in de whiskywereld verruiming en verdieping naast al de reeds bestaande speciale rijpingen en finishes? Wat is er nog niet gedaan? Welke creatie voegt waarde toe aan de ruime waaier van whisky?

Al die twijfel en onwetendheid brachten Tom Van Gyseghem bij een avontuur dat hem van een Brussels studentencafé zou meevoeren naar een Schotse distilleerderij.
Een ontdekkingstocht op een moto langs artisanale stokerijen met menige cafés als tussenstop. Whisky als brandstof voor mens en machine!

Een gesprek met Tom Van Gyseghem, bezieler en inspirator van ‘Whisky à la Belge’.

Foto: Tom op reis door Schotland
Foto: Tom op reis door Schotland

“In 1997 dronk ik mijn eerste glas whisky, een J&B. Het glas werd me aangeboden door mijn oudere broer en een gegeven paard kijkt men nu eenmaal beter niet in de bek,” lacht Van Gyseghem.

“Noch de geur, noch de smaak bevielen mij,” voegt hij daar aan toe.

“Tien jaar later later reed ik met mijn moto door het machtige Schotland en nam ik me voor om in elk café waar ik zou stoppen een andere whisky te proeven.
Een soort masochistische verkenning van het gouden levenswater ging van start met het drinken van een achtienjarige rokerig geturfde, zachtzoete Coal Ila.

“Waar je talenten en de behoeften van de wereld elkaar kruisen, ligt je roeping”
– Aristoteles

Dat was misschien wel de eerste echte trigger die mij over de streep trok: de onbekende diepe smaak in combinatie met de scherpe aanvallende geur nodigden uit tot exploratie. Nee, het was zeker niet direct liefde op het eerste zicht, maar mijn nieuwsgierigheid werd daar wel geprikkeld. Waarschijnlijk was het de totaalervaring van het woeste landschap, de gure wind, de vriendelijke Schotten en dat verrassende mysterieuze drankje. Noem het eerder ‘a blend for life’ dan ‘love at first sight’! Thuisgekomen ging mijn ontdekking verder. De goedkopere flessen uit de supermarkt maakten duidelijk dat er genoeg kwalitatief spul op de markt was. Dat hoefde en hoeft nog steeds niet exclusief of duur te zijn. Maar mijn interesse werd groter en mijn smaakpalet verruimde. Zo kwam ik bij merken die ik nog niet kende en ook bij prijzen die ik nog niet had opgehoest. Er ontstond een ruime collectie, er kwam kennis en er volgde een sollicitatie bij The Nectar *. (* importeur en distributeur van een ruim gamma kwalitatieve sterke dranken in België en Luxemburg n.v.d.r.)

Thumbs up
Foto: Tom Van Gyseghem  ‘Thumbs up in Scotland’

De jaren bij The Nectar-holding

“In de volgende jaren werden de passie en het inzicht enkel maar groter. Ik kwam uiteraard in contact met Schotten die hun producten kwamen voorstellen, maar ook met mensen uit andere landen die minder snel gelinkt werden aan whisky. Ik mocht bezoeken brengen bij whiskyhandelaars en -distilleerderijen. Het waren intense jaren waarin ik ’s morgens al whisky begon te proeven samen met boeiende mensen die hun verhaal met passie vertelden. Dat moet het tweede kiempje zijn dat bij mij werd geplant: een eigenzinnig verhaal waar je volledig en eerlijk kan gaan achterstaan. Ik nam kort daarna afscheid bij The Nectar. Het was tijd geworden voor dat eigenzinnig verhaal. Ik bleef verder broeden op concepten die ik wilde ontwikkelen in de whiskywereld.

3 colors etvg copy
Foto’s bijzet: Arran à la Belge
Foto achtergrond: 3 fases in tweede rijpingsproces

Met “Arran à la Belge” is de eerste alinea van dat verhaal geschreven. Of het een roeping was, durf ik niet zeggen. Als het wel zo zou zijn, een late dan. Maar net zoals bij veel whisky moet ik dan maar geloven dat het beter wordt met de jaren…” grapt Van Gyseghem trots.

“De kunst begint pas daar waar de nabootsing eindigt”
– Oscar Wilde

Die woorden lijken het idee achter de eerste ‘Whisky à la Belge’ geïnspireerd te hebben.

De zoektocht naar een Belgische stempel, die in combinatie met een specifiek uitgekozen Schotse whisky, de smaak zou verrijken, leek niet zo eenvoudig.

“Schotse whisky genoeg, maar niet elke whisky heeft het juiste karakter om in combinatie met een ander product te leiden tot een interessant huwelijk. De whisky moet een smaakvol palet hebben, dat niet te krachtig is. Een open karakter dat door het tijd te geven zijn complexiteit positief laat evolueren door een doordachte finish.”

“In 2016 heb ik drie companen gezocht en gevonden die de investering voor een eigen botteling haalbaar moesten maken. Met Jori Aerden, Ken Van Eesbeek en Jeroen Van Dyck vond ik whisky-avonturiers die mee wilden stappen in het ‘à la Belge’-verhaal. De bedoeling is om een reeks unieke whiskybottelingen uit te brengen, waarbij de whisky wordt gefinisht op een Belgisch biervat. Zowel de whisky als het bier zullen telkens variëren, wat gelimiteerde en unieke bottelingen oplevert.”

“Het Belgische karakter had ik ondertussen gevonden achter mijn hoek in de Brusselse Geuze-stokerij Cantillon, waar het lambiekbier nog op oude wijze wordt gebrouwen en op houten vaten mag rijpen. Het steken van een Geuze is een ambacht, een kunst en iets waar we als Brusselaars zeker trots op moeten zijn. Iets wat we naast de traditie van het stoken van Schotse whisky kunnen plaatsen!Foto: vat Kriek Lambiek Cantillon

Foto: Vat Kriek Lambiek Cantillon gebruikt voor ‘Arran à la Belge’

Met de financiële ademruimte via de drie partners en de zekerheid van een aangekocht vat Cantillon vertrok ik op motortrip naar Campbeltown en Isle of Arran. Ik passeerde er  op de terugweg bij mijn whiskyhandelaar. Hij bood me de kans om een tienjarig Arran-vat te proeven. Dat voldeed qua smaakprofiel volledig aan wat ik voor ogen had voor onze eerste Whisky à la Belge. Het volle en toch toegankelijke karakter van de whisky leek perfect te kunnen matchen met de zurige fruitigheid van de krieken. De “Arran à la Belge” werd toen beklonken: een uniek huwelijk tussen gelijkgestemde zielen, tussen België en Schotland, tussen traditie en experiment, tussen bier en whisky; gemaakt met eigenzinnige koppigheid en volharding.”

“De creatieve mens volgt niet het platgetreden pad, hij gaat zijn eigen weg, hij onderzoekt de jungles van het leven”
– Osho

Wie een beetje vertrouwd is met Schotland ondertekent de grilligheid van het adembenemende landschap, de gastvrijheid van zijn Gaelische inwoners en zijn naar-eigen-smaak-te-beoordelen doedelzakgeluid. Scotland the brave! De moed die je nodig hebt om aan dit soort avontuur te beginnen! De weg die de vier companen volgden stond metaforisch rijkelijk begroeid met distels die flink staken.Foto: De distel, één van de Schotse Nationale symbolen, en daardoor ook inspiratie voor Van Gyseghems ander Spirit-project: Thistle.

Foto: De distel, één van de Schotse
Nationale symbolen, en daardoor
ook inspiratie voor Van Gyseghems
ander Spirit-project: Thistle

Als kleine, onbekende ondernemer was het niet eenvoudig om een Belgisch lambiekvat te pakken te krijgen, laat staan een betaalbaar Schots whiskyvat van goede kwaliteit aan te kunnen kopen. Wanneer de lambiekrijping ten einde was, stak het transportvraagstuk zijn hoofd uit boven de noordzee. Een onderzoek naar behandeling tegen bacteriële infecties leek wenselijk, maar bovenal bleef de gok of de ontmoeting van whisky met zure biersmaken zou leiden tot een geslaagde blend voor de grootste onrust zorgen.

Achteraf kan Van Gyseghem daar glimlachend op terugkijken: “Creativiteit is de grootste rebellie in het bestaan. Ik vind mezelf geen al te grote creatieveling en misschien ook niet de grootste rebel, maar enige koppige eigenzinnigheid en keuzes zijn me zeker niet vreemd.

De zoektocht om met mijn zelfvergaarde kennis een eigen standpunt in te nemen en dat ook effectief na te streven in de ontwikkeling van een tastbaar product vind ik achteraf nog steeds het belangrijkste en een uitgangspunt waar ik trouw aan wil blijven. Het hoeft niet makkelijk te zijn, koppig met doorzettingsvermogen en visie vind ik zeker zo interessant.”Foto: vaten Lambiek Cantillon. De regels rond het gebruik van de benaming “Scotch” zijn recentelijk aangepast.

Cantillon Brewery 00053
Foto: vaten Lambiek Cantillon. De regels rond het gebruik van de benaming “Scotch” zijn recentelijk aangepast.

Hij voegt daar nog aan toe dat de Schotse Whisky Associatie recent de regelgeving heeft veranderd. Zijn stem verkleurt van enthousiaste fierheid naar licht opgewonden frustratie: “Er mogen voor de rijping van Scotch ineens geen vaten meer worden gebruikt waarin voordien producten zaten die in hun productieproces gebruik maakten van steenvruchten. De volgende editie van ‘Whisky à la Belge’ zal dus geen Scotch meer mogen heten, hoewel de whisky is geproduceerd in Speyside door een gekende Single Malt Scotch Distillery, én het gefinisht en gebotteld is in Schotland. Het voelt aan alsof de wijzigingen geschreven zijn op ons concept. Ik begrijp dat het product ‘Scotch’ beschermd moet worden, maar het is niet dat we artificieel vaten aan het aromatiseren zijn om zo de whisky te beïnvloeden; we maken effectief gebruik van zeer artisanale vaten!

Onze methode is enerzijds klassieker dan wat er momenteel veel en vaak gebeurt in andere distilleerderijen. Daar worden bijvoorbeeld sherryvaten gearomatiseerd binnen hun productie om ze dan te gebruiken in de whisky-industrie. Anderzijds zijn wij wel vernieuwend: de kleine lambiekvaten zorgen voor een erg aparte Geuzesmaak. Die tegenstrijdigheid zorgde er voor dat onze ‘Whisky à la Belge’ niet onopgemerkt bleef. Een whisky die polariseert! Misschien moeten we daar maar trots op zijn, al zorgt die polarisering dus voor wetsaanpassingen en die zorgen op hun beurt dan weer voor een nieuwe jungle waar je je weg moet in zoeken. Een tweede, meer geëffend pad was welkom geweest, maar hé… we blijven onze eigen weg* gaan, hoor!” (* ééntje waarop Van Gyseghem ondertussen ook de opleiding tot stoker volgt, wat hem nieuwe inzichten, standpunten en concepten oplevert, die in de toekomst zullen worden aangekondigd via de Thistle-pagina, n.v.d.r.)

“Word geen man van succes, probeer een man van waarde te worden”
– Albert Einstein

In 2018 werd de eerste Whisky à la Belge op de markt gebracht onder de naam: Arran à la Belge. Ondertussen gaan we met drie partners* verder en is de tweede editie zo goed als klaar. Door de aangepaste regelgeving wordt er noodzakelijk onderzocht hoe deze nieuwe botteling tot bij de whiskyliefhebber geraakt. Ook de evolutie van het Covid-19-virus zal de plannen voor de lancering van de tweede editie van Whisky à la Belge – Kriek Cantillon mee bepalen.

Schotland 3
Foto: Tom op reis door Schotland, Goatfell, Isle of Arran

De hoop blijft om deze voor de zomer te kunnen laten proeven door liefhebbers en professionals. “Pas als whisky wordt geproefd, is het verhaal echt rond en het avontuur ten einde. Uiteraard staat dat proefmoment niet los van dit hele verhaal. Het is vallen en opstaan, bijleren en bijsturen. En vooral met veel durf je eigen pad bewaken,” besluit Van Gyseghem.

Ondertussen wordt er reeds gewerkt aan een derde editie van ‘à la Belge’, die al vrij snel in september of ergens in het najaar zal worden ontkurkt.
Tenminste als er zich dan geen nieuwe regelgeving of ander vreemd virus aftekent boven het Schotse hoog- of Belgische platteland. (* Jeroen Van Dyck stapte uit het project, n.v.d.r.)

WALB - een tijdsreis

© Bart Van Gyseghem